38 हजार शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात 371 कोटी रुपयांचा पीक जमा पहा तुमचे यादीत नाव crop insurance deposit
crop insurance deposit छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी २०२३ चा खरीप हंगाम आशादायक ठरला आहे. नैसर्गिक आपत्तींमुळे झालेल्या नुकसानीसाठी पीकविमा योजनेंतर्गत मोठ्या प्रमाणात नुकसानभरपाई मिळाली आहे. या लेखात आपण जिल्ह्यातील पीकविमा वितरणाची सविस्तर माहिती पाहूया.
पीकविमा वितरणाचे विहंगावलोकन २०२३ च्या खरीप हंगामात छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील ४ लाख ३८ हजार २०३ शेतकऱ्यांनी पीकविमा उतरवला होता. यापैकी ३ लाख ६४ हजार ७९९ शेतकऱ्यांना (८३.२४%) नुकसानभरपाई मिळाली आहे. एकूण ३७० कोटी ८५ लाख रुपयांची रक्कम तीन टप्प्यांत शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये जमा करण्यात आली.
नुकसानभरपाई वितरणाचे टप्पे १. पहिला टप्पा: नैसर्गिक आपत्तीमुळे नुकसान झालेल्या ३ लाख २८ हजार ३०४ शेतकऱ्यांना विमा कंपनीने २५% अग्रिम म्हणून ३३०.७७ कोटी रुपये दिले.
२. दुसरा टप्पा: मे आणि जून महिन्यांत, तक्रारदार शेतकऱ्यांना त्यांच्या तक्रारींच्या आधारावर अतिरिक्त नुकसानभरपाई देण्यात आली.
३. अंतिम टप्पा: पीक कापणी प्रयोग आणि उत्पन्नावर आधारित निकषांनुसार, ३६ हजार ४९५ शेतकऱ्यांच्या खात्यावर ४०.०९ कोटी रुपयांची अंतिम रक्कम जमा करण्यात आली.
तालुकानिहाय वितरणाचे विश्लेषण १. वैजापूर तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: ८२,११५
- लाभार्थी शेतकरी: ८१,१६४ (९८.८४%)
- एकूण नुकसानभरपाई: १०५.४५ कोटी रुपये
२. सोयगाव तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: २०,८५७
- लाभार्थी शेतकरी: २०,७८७ (९९.६६%)
- एकूण नुकसानभरपाई: ३१.१४ कोटी रुपये
३. सिल्लोड तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: ६१,६७१
- लाभार्थी शेतकरी: ५५,३०५ (८९.६७%)
- एकूण नुकसानभरपाई: ४८.७३ कोटी रुपये
४. गंगापूर तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: ६०,७८३
- लाभार्थी शेतकरी: ५३,८७८ (८८.६३%)
- एकूण नुकसानभरपाई: ५७.८६ कोटी रुपये
५. कन्नड तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: ६७,१९६
- लाभार्थी शेतकरी: ५८,२०४ (८६.६१%)
- एकूण नुकसानभरपाई: ५१.७१ कोटी रुपये
६. छत्रपती संभाजीनगर तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: ३४,१६७
- लाभार्थी शेतकरी: २६,५७८ (७७.७८%)
- एकूण नुकसानभरपाई: २४.५३ कोटी रुपये
७. खुलताबाद तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: २०,४४१
- लाभार्थी शेतकरी: १३,८७७ (६७.८८%)
- एकूण नुकसानभरपाई: १०.१० कोटी रुपये
८. पैठण तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: ५४,६०६
- लाभार्थी शेतकरी: ३५,७४३ (६५.४५%)
- एकूण नुकसानभरपाई: २६.४४ कोटी रुपये
९. फुलंब्री तालुका:
- पीकविमा उतरवलेले शेतकरी: ३६,३६७
- लाभार्थी शेतकरी: १९,२६३ (५२.९६%)
- एकूण नुकसानभरपाई: १४.८८ कोटी रुपये
तालुकानिहाय तुलनात्मक विश्लेषण
- सर्वाधिक लाभार्थी प्रमाण: सोयगाव तालुका (९९.६६%)
- सर्वात कमी लाभार्थी प्रमाण: फुलंब्री तालुका (५२.९६%)
- सर्वाधिक नुकसानभरपाई: वैजापूर तालुका (१०५.४५ कोटी रुपये)
- सर्वात कमी नुकसानभरपाई: खुलताबाद तालुका (१०.१० कोटी रुपये)
फुलंब्री तालुक्याची चिंताजनक स्थिती फुलंब्री तालुक्यातील शेतकऱ्यांना पीकविम्याचा सर्वात कमी लाभ मिळाला आहे. तालुक्यातील पीकविमा उतरवलेल्या ३६,३६७ शेतकऱ्यांपैकी केवळ ५२.९६% शेतकऱ्यांनाच पीकविमा नुकसानभरपाई मिळाली आहे. या तालुक्याच्या कमी लाभार्थी प्रमाणाची कारणे शोधणे आणि त्यावर उपाययोजना करणे महत्त्वाचे आहे.
वंचित शेतकऱ्यांची समस्या जिल्ह्यातील एकूण ४ लाख ३८ हजार २०३ शेतकऱ्यांपैकी ७३ हजार ४०४ शेतकरी (१६.७६%) या योजनेच्या लाभापासून वंचित राहिले आहेत. या शेतकऱ्यांना लाभ का मिळाला नाही, याची कारणे शोधून त्यांना न्याय मिळवून देण्यासाठी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.
छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील पीकविमा नुकसानभरपाई वितरणाचे चित्र बहुतांशी सकारात्मक आहे. ८३.२४% शेतकऱ्यांना लाभ मिळाला असला तरी, उर्वरित १६.७६% शेतकऱ्यांचे प्रश्न सोडवणे महत्त्वाचे आहे. तालुकानिहाय असमतोल दूर करण्यासाठी, विशेषतः फुलंब्री तालुक्यातील परिस्थिती सुधारण्यासाठी प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.
शेतकऱ्यांच्या तक्रारी लक्षात घेऊन त्यांचे निराकरण करणे, पीक कापणी प्रयोग आणि उत्पन्न निकषांचे योग्य मूल्यांकन करणे, आणि पीकविमा योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी करणे या गोष्टी भविष्यात अधिक शेतकऱ्यांना लाभ मिळण्यासाठी महत्त्वाच्या ठरतील.
