मुख्यमंत्री अन्नपूर्णा योजने अंतर्गत मोफत ३ गॅस सिलेंडर योजनेचा या कुटुंबाला मिळणार लाभ Annapurna Yojana

Annapurna Yojana महाराष्ट्र राज्य सरकारने गरीब कुटुंबांसाठी एक महत्त्वाकांक्षी योजना जाहीर केली आहे. ‘मुख्यमंत्री अन्नपूर्णा योजना’ या नावाने ओळखली जाणारी ही योजना राज्यातील गरीब कुटुंबांना वार्षिक तीन गॅस सिलिंडर पुनर्भरण मोफत देणार आहे. या योजनेमागील उद्दिष्ट गरीब कुटुंबातील महिलांना धूरमुक्त वातावरणात स्वयंपाक करण्याची संधी देणे आणि त्यांच्या आरोग्यात सुधारणा करणे हे आहे.

योजनेची पार्श्वभूमी: गरीब कुटुंबांना बाजार दराने गॅस सिलिंडरचे पुनर्भरण करणे आर्थिकदृष्ट्या परवडत नाही. यामुळे अनेक कुटुंबे वृक्षतोड करून स्वयंपाकासाठी लाकूड वापरतात, जे पर्यावरणासाठी हानिकारक ठरते. या समस्येवर मात करण्यासाठी राज्य सरकारने ही योजना आणली आहे. एलपीजी गॅसचा वापर सर्वात सुरक्षित असून, त्यामुळे महिलांच्या आरोग्यावर होणारे दुष्परिणाम टाळता येतील.

लाभार्थी कोण? या योजनेचा लाभ दोन प्रकारच्या लाभार्थींना मिळणार आहे:

1. प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेचे लाभार्थी
2. ‘मुख्यमंत्री – माझी लाडकी बहीण’ योजनेचे लाभार्थी

राज्यात सध्या सुमारे 3 कोटी 49 लाख कुटुंबांकडे घरगुती गॅस सिलिंडर जोडणी आहेत. मात्र, या दोन्ही योजनांचे निकष पाहता, अंदाजे 2 कोटी कुटुंबांना या नवीन योजनेचा लाभ मिळू शकेल.

योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये:

1. वार्षिक तीन गॅस सिलिंडरचे मोफत पुनर्भरण
2. प्रत्येक पात्र कुटुंबातील एका सदस्याला लाभ
3. लाभार्थीच्या बँक खात्यात थेट रक्कम जमा
4. एका महिन्यात एकाच सिलिंडरसाठी अनुदान

आर्थिक लाभ: उज्ज्वला योजनेतील लाभार्थींना सध्या केंद्र सरकारकडून 300 रुपयांचे अनुदान मिळते. मुख्यमंत्री अन्नपूर्णा योजनेअंतर्गत राज्य सरकार आणखी 530 रुपये देणार आहे. तर ‘मुख्यमंत्री – माझी लाडकी बहीण’ योजनेतील लाभार्थींना प्रति सिलिंडर 830 रुपये अनुदान मिळणार आहे.

योजनेची अंमलबजावणी: ही योजना 1 जुलै 2024 पासून लागू होणार आहे. त्या दिवशी पात्र असलेल्या लाभार्थींनाच या योजनेचा फायदा मिळेल. त्यानंतर विभक्त केलेल्या शिधापत्रिका या योजनेसाठी पात्र ठरणार नाहीत.

लाभ घेण्याची प्रक्रिया: योजनेचा सुलभ लाभ घेण्यासाठी लाभार्थींनी खालील पावले उचलणे आवश्यक आहे:

1. संबंधित गॅस एजन्सीकडे जाऊन ई-केवायसी (e-KYC) करणे
2. बँक खाते आधार कार्डशी जोडणे (आधार लिंकिंग)

योजनेचे महत्त्व आणि अपेक्षित परिणाम:

1. गरीब कुटुंबांवरील आर्थिक बोजा कमी होईल
2. महिलांच्या आरोग्यात सुधारणा होईल
3. धूरामुळे होणारे श्वसनाचे आजार कमी होतील
4. वृक्षतोड कमी होऊन पर्यावरणाचे संरक्षण होईल
5. स्वच्छ इंधनाच्या वापरामुळे घरातील वातावरण स्वच्छ राहील

आव्हाने आणि मर्यादा:

1. योजनेची माहिती सर्व पात्र लाभार्थींपर्यंत पोहोचवणे
2. ई-केवायसी आणि आधार लिंकिंगची प्रक्रिया सुलभ करणे
3. अनुदानाची रक्कम वेळेवर लाभार्थींच्या खात्यात जमा करणे
4. योजनेच्या अंमलबजावणीवर देखरेख ठेवणे

सध्या ही योजना दोन विशिष्ट गटांसाठी मर्यादित आहे. मात्र, यशस्वी अंमलबजावणीनंतर सरकार या योजनेचा विस्तार करून अधिक गरीब कुटुंबांना लाभ देऊ शकते. तसेच, वार्षिक मोफत सिलिंडरची संख्या वाढवण्याचाही विचार केला जाऊ शकतो.

मुख्यमंत्री अन्नपूर्णा योजना ही गरीब कुटुंबांसाठी एक वरदान ठरू शकते. स्वच्छ इंधनाच्या वापरामुळे महिलांचे आरोग्य सुधारेल, तर पर्यावरणाचेही संरक्षण होईल. या योजनेमुळे गरीब कुटुंबांना आर्थिक दिलासा मिळेल आणि त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होईल