पीक विमा भरलेल्या शेतकऱ्यांना मिळणार हेक्टरी 37500 रुपये पहा यादीत नाव crop insurance

crop insurance per hectare महाराष्ट्रात दुष्काळाचा विळखा वाढत चालला आहे. 2023 च्या मान्सून हंगामात अपुऱ्या पावसामुळे राज्याच्या विविध भागांमध्ये दुष्काळी परिस्थिती निर्माण झाली आहे. या परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी राज्य सरकारने अनेक उपाययोजना जाहीर केल्या आहेत. या लेखात आपण दुष्काळाची सद्यस्थिती आणि शासनाच्या प्रतिसादाबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया.

दुष्काळाची व्याप्ती:

1. 40 तालुक्यांमध्ये दुष्काळ जाहीर: केंद्र शासनाच्या निकषांनुसार, महाराष्ट्रातील 40 तालुक्यांमध्ये अधिकृतपणे दुष्काळ जाहीर करण्यात आला आहे. या तालुक्यांमध्ये परिस्थिती अत्यंत गंभीर असून तातडीने मदतीची गरज आहे.
2. 1021 महसुली मंडळांमध्ये दुष्काळसदृश परिस्थिती: वरील 40 तालुक्यांव्यतिरिक्त, राज्यातील आणखी 1021 महसुली मंडळांमध्ये दुष्काळसदृश परिस्थिती जाहीर करण्यात आली आहे. या निर्णयामागील निकष म्हणजे जून ते सप्टेंबर 2023 या कालावधीत सरासरी पर्जन्यमानाच्या 75% पेक्षा कमी किंवा 750 मिमी पेक्षा कमी पाऊस पडलेला असणे.

शासनाच्या उपाययोजना: मदत, पुनर्वसन व आपत्ती व्यवस्थापन मंत्री अनिल पाटील यांच्या अध्यक्षतेखाली नेमलेल्या मंत्रिमंडळ उपसमितीने दुष्काळग्रस्त भागांसाठी खालील सवलती जाहीर केल्या आहेत:

1. आर्थिक मदत:

• जमीन महसुलात सूट
• पीक कर्जाचे पुनर्गठन
• शेतीशी निगडित कर्जाच्या वसुलीस स्थगिती

2. वीज बिलांमध्ये सवलत:

• कृषी पंपाच्या वीज बिलात 33.5% सूट
• दुष्काळग्रस्त गावांमधील शेतकऱ्यांच्या शेतीच्या पंपांची वीज जोडणी खंडित न करणे

3. शैक्षणिक सवलती:

• शालेय व महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांच्या शुल्कात माफी

4. रोजगार हमी योजना:

• रोजगार हमी योजनेअंतर्गत कामाच्या निकषात काही प्रमाणात शिथिलता

5. पाणी पुरवठा:

• आवश्यक तिथे पिण्याचे पाणी पुरवण्यासाठी टँकर्सचा वापर

क्रियान्वयन आणि निरीक्षण: दुष्काळ कालावधीत संपूर्ण उपाययोजना तातडीने राबविण्यासाठी मंत्रिमंडळ उपसमितीला सर्व अधिकार देण्यात आले आहेत. ही समिती परिस्थितीचे सतत निरीक्षण करेल आणि आवश्यकतेनुसार अतिरिक्त उपाययोजना सुचवेल.

इतर महत्त्वाच्या योजना:

1. वयोश्री योजना: ज्येष्ठ नागरिकांसाठी असलेल्या वयोश्री योजनेचे ऑनलाईन अर्ज सुरू झाले आहेत. या योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांच्या खात्यात 3000 रुपये जमा केले जातील. अर्जाची लिंक मोबाईलवरून सहज प्राप्त करता येते.
2. पीक विमा योजना: शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाची असलेली पीक विमा योजनेची नवीन अपडेट जाहीर झाली आहे. सर्व जिल्ह्यांची पीक विमा यादी प्रसिद्ध करण्यात आली असून, शेतकरी आपल्या मोबाईलवर ही माहिती डाउनलोड करू शकतात.

महाराष्ट्रातील दुष्काळी परिस्थिती चिंताजनक आहे. मात्र राज्य सरकारने वेळीच पावले उचलून प्रभावित भागांना मदत करण्याचा प्रयत्न केला आहे. 40 तालुक्यांसह 1021 महसुली मंडळांमध्ये जाहीर केलेल्या सवलती नक्कीच दुष्काळग्रस्तांना दिलासा देणाऱ्या ठरतील.

दुष्काळाशी दीर्घकालीन लढा देण्यासाठी अधिक कठोर उपाययोजनांची गरज आहे. पाणलोट क्षेत्र विकास, जलसंधारण, शाश्वत शेती पद्धती आणि हवामान बदलाशी जुळवून घेण्याच्या धोरणांवर भर देणे आवश्यक आहे. तसेच नागरिकांनीही पाण्याचा काटकसरीने वापर करणे आणि पर्यावरणपूरक पद्धतींचा अवलंब करणे गरजेचे आहे.

दुष्काळाशी लढताना सामूहिक प्रयत्नांची गरज आहे. शासन, स्थानिक प्रशासन, स्वयंसेवी संस्था आणि नागरिक यांनी एकत्र येऊन या आव्हानाला तोंड दिले तरच आपण या संकटावर मात करू शकू.